Hội thảo “Các rào cản trong quá trình hội nhập quốc tế về KH&CN và đề xuất các giải pháp: Rào cản về nguồn nhân lực KH&CN”

Thực hiện nhiệm vụ được Bộ Khoa học và Công nghệ (KH&CN) giao trong năm 2016, Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hội nhập KH&CN quốc tế đã phối hợp với Sở KH&CN tỉnh Nghệ An tổ chức Hội thảo “Các rào cản trong quá trình hội nhập quốc tế về KH&CN và đề xuất các giải pháp: Rào cản về nguồn nhân lực KH&CN” vào ngày 15/6/2016, tại thành phố Vinh, Nghệ An.

Tham dự Hội thảo có đại diện các đơn vị thuộc Bộ KH&CN, Bộ Công Thương, Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn; các Sở KH&CN của Nghệ An, Quảng Bình, Thừa Thiên Huế; Liên hiệp các hội khoa học kỹ thuật; một số viện nghiên cứu, trường đại học, cao đẳng, trung cấp và doanh nghiệp thuộc các địa phương Nghệ An, Hà Tĩnh, Thanh Hóa…Phát biểu tại Hội thảo, ông Trần Quốc Thành- Giám đốc Sở KH&CN Nghệ An chia sẻ: “Trong xu thế hội nhập hiện nay, có rất nhiều yêu cầu đặt ra và đó chính là những rào cản mà chúng ta cần vượt qua. Để vượt qua các rào cản đó, mỗi người cần chủ động học tập nâng cao kiến thức cũng như tầm hiểu biết. Trong KH&CN, để vượt qua rào cản tiến gần hơn với những công nghệ mới của thế giới, để đi tắt đón đầu, chúng ta cũng cần tự trang bị cho bản thân nhiều hơn nữa những kiến thức”.

Với tư cách là đơn vị tổ chức, Ông Bùi Quý Long – Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hội nhập KH&CN quốc tế khẳng định: Với việc tham gia hàng loạt hiệp định thương mại tự do thế hệ mới, đặc biệt là Hiệp định đối tác xuyên Thái Bình Dương- TPP cho thấy Việt Nam đã ngày càng hội nhập sâu với khu vực và thế giới. Hội nhập là xu thế khách quan không thể đảo ngược. Hội nhập đem lại cho đất nước nhiều thuận lợi và không ít thách thức, trong đó các rào cản về nguồn nhân lực là thách thức lớn nhất vì như Chủ tịch Hồ Chí Minh đã tổng kết: “muôn việc thành công hay thất bại đều do cán bộ tốt hoặc kém”. Ông Long hy vọng Hội thảo sẽ là diễn đàn để các chuyên gia, các nhà quản lý, các nhà khoa học sẽ có nhiều ý kiến trao đổi nhằm giúp các nhà quản lý hoàn thiện hơn nữa các cơ chế chính sách đãi ngộ và trọng dụng nhân tài của đất nước, đặc biệt là nhân tài trong lĩnh vực KH&CN.

Tham luận tại Hội thảo có sự đóng góp chất lượng của các chuyên gia đến từ các viện nghiên cứu lớn như TS. Ngô Minh Tuấn- Phó Trưởng ban Chính sách Dịch vụ công, Viện Nghiên cứu quản lý kinh tế Trung ương; PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng- Trường Đại học Kinh tế quốc dân; PGS.TSKH. Lương Đình Hải- Viện trưởng Viện Nghiên cứu con người, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam; PGS.TS. Ngô Đình Phương- Phó Hiệu trưởng trường Đại học Vinh và đặc biệt là ông Đỗ Việt Trung- Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ, Bộ Khoa học và Công nghệ và Lãnh đạo Sở KH&CN Quảng Bình, Sở KH&CN Nghệ An… đã cho thấy một bức tranh khá đầy đủ về thực trạng cũng như những bất cập, thách thức hay rào cản về nguồn nhân lực KH&CN trong tiến trình hội nhập của đất nước. Nhiều gợi ý mang tính cơ chế hay chính sách cũng được các diễn giả đề cập.

Trong bài trình bày của mình, dưới góc nhìn của cơ quan quản lý, xây dựng chính sách về nguồn nhân lực KH&CN, ông Đỗ Việt Trung- Phó Vụ trưởng Vụ Tổ chức cán bộ cung cấp cho Hội thảo nhiều con số thống kê quan trọng về nguồn nhân lực KH&CN của Việt Nam như: Số người tham gia hoạt động nghiên cứu và phát triển của Việt Nam hiện nay là 164.744, trong đó trình độ từ cao đẳng, đại học trở lên là 128.997 người (gồm 12.261 tiến sỹ, 45.223 thạc sỹ, 66.684 đại học, 4.829 cao đẳng), cán bộ kỹ thuật là 12.799 người, cán bộ hỗ trợ là 15.149 người, làm chức năng khác là 7.799 người. Đồng thời ông cũng chỉ ra những tồn tại, hạn chế mà nhân lực KH&CN nước ta hiện nay đang phải đối mặt như: Sự thiếu hụt nhà khoa học giỏi, nhà khoa học đầu ngành, nhân lực KH&CN phân bố không đều, tập trung chủ yếu ở các viện nghiên cứu, trường đại học và các thành phố lớn hay sự gắn kết, hợp tác giữa các nhà khoa học còn yếu,….

PGS.TS. Ngô Đình Phương- Phó Hiệu trưởng trường Đại học Vinh chia sẻ nhiều kinh nghiệm hay về phát triển nguồn nhân lực KH&CN mà Đại học Vinh đã và đang làm như việc khuyến khích và phát triển các giảng viên, sinh viên nghiên cứu khoa học thông qua việc cử theo nhóm các cán bộ đi nghiên cứu ở nước ngoài; chính sách khen thưởng kịp thời khi có bài nghiên cứu được đăng trên các tạp chí khoa học quốc tế uy tín hay các chính sách hợp tác song phương giữa trường Đại học Vinh với các trường đại học, viện nghiên cứu của các quốc gia khác…

Theo PGS.TS. Nguyễn Thường Lạng- trường Đại học Kinh tế quốc dân, rào cản nguồn nhân lực KH&CN trong hội nhập là một trong những loại rào cản được quan tâm rất lớn của các quốc gia. Để đánh giá, định hướng và đưa ra các giải pháp nhằm loại bỏ, giảm thiểu các rào cản về nguồn nhân lực KH&CN Việt Nam trong thời kỳ hội nhập, cần tăng cường nâng cao nhận thức của toàn xã hội về vị trí, vai trò có tính quyết định của KH&CN đối với sự phát triển kinh tế nói riêng và xã hội nói chung thông qua các hoạt động tuyên truyền, quảng bá, thông tin, diễn đàn, hội thảo, tập huấn cũng như hình thành các phong trào mang tính đại trà như phong trào “Khởi nghiệp và sáng tạo”.

Để đưa ra những giải pháp tháo gỡ rào cản nguồn nhân lực KH&CN trong giai đoạn hội nhập quốc tế mới, PGS.TSKH. Lương Đình Hải- Viện trưởng Viện Nghiên cứu con người, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam đề xuất phải có một chính sách đồng bộ, tổng thể không chỉ trong phạm vi, giới hạn của hoạt động KH&CN và hàng loạt các chủ trương, chính sách khác liên quan như lương, phụ cấp, đề bạt cán bộ… phải hướng đến giúp cho việc bố trí và sử dụng nguồn nhân lực KH&CN một cách phù hợp, công bằng, minh bạch và khách quan,…

Hội thảo đã diễn ra thành công tốt đẹp, nhiều ý kiến tham luận sôi nổi chứa đựng học thuật và thực tiễn đã được các đại biểu tham dự và các báo cáo viên chia sẻ và trao đổi.