Các xu hướng mới về Chính phủ điện tử

Trang thông tin điện tử Trung tâm Nghiên cứu và Phát triển hội nhập khoa học và công nghệ quốc tế có bài giới thiệu các xu hướng mới về Chính phủ điện tử

Theo nghiên cứu của TS. Yang Yao, Nhà nghiên cứu, Viện nghiên cứu Chính phủ điện tử, trường Đại học Waseda. Điểm nổi bật của các xu hướng đáng chú ý của Chính phủ điện tử năm 2018 là (1) định nghĩa lại về chính phủ điện tử, (2) Sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) và Internet kết nối vạn vật (IoT) cho Chính phủ điện tử, (3) Mở rộng quy mô của Thành phố thông minh và chính quyền địa phương, ( 4) Công nghệ chuỗi khối (blockchain) cho Chính phủ điện tử và (5) Chính phủ điện tử đối với phòng chống tham nhũng.

Chúng được kết nối tốt với nhau để hỗ trợ các hoạt động lớn của Chính phủ điện tử và có liên quan với nhau như một phần của khảo sát Xếp hạng Chính phủ điện tử. Năm điểm nổi bật được đề cập sẽ là quan trọng nhất để hiểu xu hướng năm 2018 của nền kinh tế số và đổi mới sáng tạo.

1. Định nghĩa lại về Chính phủ điện tử

Việc thực thi chính phủ điện tử đã được ươm tạo trong hơn 20 năm qua. Trong một số thập kỷ phát triển, chính phủ điện tử đã được xác định và thảo luận bởi rất nhiều tổ chức và học giả quốc tế. Nói chung, hiện tượng này không phải là đưa vào một vài máy tính hoặc xây dựng một trang web để truy cập thông tin, mà là chuyển đổi mối quan hệ cơ bản giữa chính phủ và công chúng. Tuy nhiên, chính phủ điện tử ban đầu bắt đầu với những thay đổi kỹ thuật trong chính phủ. Đó thực sự là một phức hợp năng động của các mục tiêu, cấu trúc và chức năng, có quy mô được mở rộng bởi các khái niệm mới như tính minh bạch, trách nhiệm, sự tham gia của người dân trong việc đánh giá hiệu suất của chính phủ và thay đổi trong thực tiễn chính trị, như dân chủ và quản trị điện tử.

Là cơ quan quốc tế nổi tiếng nhất thực hiện phạm vi khảo sát rộng nhất về chính phủ điện tử cứ hai năm một lần, năm 2001, Liên Hợp Quốc (LHQ) đã xác định chính phủ điện tử là ‘sử dụng internet và mạng toàn cầu để cung cấp thông tin của chính phủ và dịch vụ cho công dân. Hai năm sau đó, lực lượng chuyên trách chính phủ điện tử hợp tác và phát triển kinh tế (OECD) của ban quản trị công và quản lý phát triển lãnh thổ đã xác định chính phủ điện tử là ‘sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông, và đặc biệt là Internet, như một công cụ để trở thành chính phủ tốt hơn ‘. Vào năm 2014, OECD đã cập nhật thuật ngữ chính phủ điện tử thành ’chính phủ số, chỉ ra rằng nó đề cập đến việc sử dụng các công nghệ kỹ thuật số, như là một phần tích hợp của các chiến lược hiện đại hóa của chính phủ, để tạo ra giá trị công cộng.

Các tổ chức khác cũng có định nghĩa về chính phủ điện tử, họ nhấn mạnh vào những điểm khác nhau. Ngân hàng Thế giới định nghĩa chính phủ điện tử là việc sử dụng bởi các cơ quan chính phủ về công nghệ thông tin (như Mạng diện rộng, internet và điện toán di động) có thể chuyển đổi quan hệ với người dân, doanh nghiệp và các tổ chức chính phủ khác. Theo cách tương tự, các kết thúc khác nhau có thể được đáp ứng thông qua công nghệ thông tin, bao gồm cung cấp dịch vụ chính phủ tốt hơn cho công dân, cải thiện tương tác với doanh nghiệp và công nghiệp, trao quyền công dân và quản lý chính phủ hiệu quả hơn.

Hơn nữa, Ủy ban Châu Âu định nghĩa chính phủ điện tử là “việc sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông, kết hợp với thay đổi tổ chức và các kỹ năng mới, để cải thiện các dịch vụ công cộng, tăng sự tham gia dân chủ và tăng cường hơn trong việc xây dựng chính sách công”. Theo Liên minh châu Âu (EU), bản chất của chính phủ điện tử là về việc “sử dụng công nghệ để làm cho dịch vụ công tốt hơn, rẻ hơn và nhanh hơn; vì xã hội và sự tốt đẹp của quản trị công”.

Mặc dù các tổ chức quốc tế có nhiều định nghĩa khác nhau về chính phủ điện tử, mà các học giả cũng đã đóng góp, nhưng vẫn không có định nghĩa phổ quát. Tuy nhiên, có thể đạt được sự đồng thuận về một số tính năng tương tác của chính phủ điện tử, chẳng hạn như việc sử dụng công nghệ thông tin trong lĩnh vực chính trị để cải thiện việc cung cấp dịch vụ công ; tạo cuộc cách mạng về quá trình tương tác giữa chính phủ và xã hội; và tạo điều kiện cho các giá trị dịch vụ công như minh bạch, dân chủ và đổi mới sáng tạo.

Có nhiều loại tương tác khác nhau trong quy trình triển khai của chính phủ điện tử, tùy thuộc vào các đối tượng ở cả hai đầu của kênh truyền thông. Sự hội tụ của các giai đoạn chính phủ điện tử và các loại hình quan hệ giữa chính phủ và các thành phần của nó trong khuôn khổ chính phủ điện tử.

Năm 2002, Văn phòng Quản lý và Ngân sách (OMB) tại Hoa Kỳ đã công bố một chiến lược chính phủ điện tử, trong đó đề xuất bốn nhóm cung cấp cơ hội để chuyển đổi việc cung cấp dịch vụ:

– Cá nhân / công dân – chính phủ với công dân (G2C): Xây dựng các điểm dịch vụ dễ tìm, dễ sử dụng, một cửa giúp công dân dễ dàng tiếp cận các dịch vụ chính phủ chất lượng cao.

– Doanh nghiệp – chính phủ với doanh nghiệp (G2B): Giảm gánh nặng của chính phủ đối với các doanh nghiệp bằng cách loại bỏ việc thu thập dữ liệu dư thừa và tận dụng tốt hơn các công nghệ kinh doanh điện tử để liên lạc.

– Liên chính phủ – chính phủ với chính phủ (G2G): Giúp các tiểu bang và địa phương dễ dàng đáp ứng các yêu cầu báo cáo và tham gia với tư cách là đối tác đầy đủ với chính phủ liên bang trong các dịch vụ công dân trong khi cho phép đo lường hiệu suất tốt hơn, đặc biệt là các khoản tài trợ. Các cấp chính quyền khác sẽ thấy tiết kiệm hành chính đáng kể và sẽ có thể cải thiện việc phân phối chương trình vì dữ liệu chính xác hơn sẽ có sẵn một cách kịp thời.

– Nội bộ – hiệu quả và hiệu quả nội bộ (IEE): Sử dụng công nghệ hiện đại tốt hơn để giảm chi phí và nâng cao chất lượng quản trị của cơ quan chính phủ liên bang, bằng cách sử dụng các thực tiễn tốt nhất của ngành trong các lĩnh vực như quản lý chuỗi cung ứng, quản lý tài chính và kiến thức quản lý

Cấu trúc của phân loại chính phủ điện tử thành một sơ đồ bốn góc phần tư minh họa. Đơn giản hóa các danh mục đầu tư thành bốn đối tượng: chính phủ – khách hàng (G2C), chính phủ – doanh nghiệp (G2B), chính phủ – nhân viên (G2E) và chính phủ – chính phủ (G2G).

1.1 Chính phủ- Chính phủ

Các sáng kiến của chính phủ điện tử Hoa Kỳ định nghĩa rộng rãi G2G là quan hệ đối tác mới giữa các cấp chính quyền. Những quan hệ đối tác này tạo điều kiện cho sự hợp tác giữa các cấp chính quyền và trao quyền cho chính quyền tiểu bang và địa phương để cung cấp các dịch vụ công dân hiệu quả hơn. Hệ thống G2G là loại hoạt động của chính phủ điện tử hỗ trợ mối quan hệ giữa các cấu trúc chính phủ khác nhau. Các cơ quan chính phủ phải đảm bảo rằng các quy trình nội bộ được phát triển để quản lý dòng thư, hợp đồng hoặc các bản tờ trình trên giấy. Tích hợp G2G đòi hỏi sự hợp tác giữa các bộ phận công khác nhau và mức độ tương tác công nghệ thông tin khác nhau, và sẽ cung cấp các công nghệ cho dữ liệu phân tán và từ xa để sử dụng nội bộ trong phân tích và lập kế hoạch cũng như cho truyền thông bên ngoài.

Việt Nam khai trương mô hình nội các điện tử ( ảnh minh họa: VGP)

1.2 Chính phủ -doanh nghiệp

G2B biểu thị sự trao đổi giữa chính phủ và các doanh nghiệp thương mại hoặc hoạt động phi lợi nhuận. Các giao dịch của G2B thường là các quy trình đa cấp liên quan đến các chức năng đa ngành và nhiều giao dịch thường phụ thuộc lẫn nhau. Các hoạt động của G2B chứa các dịch vụ khác nhau được trao đổi giữa chính phủ và các lĩnh vực kinh doanh, bao gồm phân phối chính sách, ghi nhớ, quy tắc và quy định. Cơ hội mà G2B mang đến để thực hiện các giao dịch trực tuyến với chính phủ làm  đơn giản hóa các quy trình pháp lý, do đó giúp các doanh nghiệp trở nên cạnh tranh hơn. Quá trình G2B có lợi cho cả các cơ quan chính phủ và các lĩnh vực kinh doanh. Đối với cơ quan công quyền, quy trình mua sắm truyền thống của chính phủ đã được thiết kế lại một cách triệt để và được thay thế bởi các cơ sở hỗ trợ mạng hoặc các đối tác của hệ thống mua sắm điện tử. Mặt khác, khu vực kinh doanh nhận thấy các cơ hội mới nổi khi sử dụng dịch vụ điện tử G2B không phải là một cách mua sắm thay thế với các cơ quan công, mà là một cách để đảm bảo nhiều cơ hội hoạt động của chính phủ. Do đó, quy trình G2B có thể cho phép các doanh nghiệp có mối quan hệ mới và trực tiếp không chỉ với các tổ chức chính phủ mà còn với những người tham gia thị trường khác để cạnh tranh hơn.

1.3 Chính phủ -nhân viên

Trái ngược với sự tương tác nội bộ giữa các tổ chức, G2E liên quan đến mối quan hệ trực tuyến giữa các cơ quan chính phủ và nhân viên của họ, đôi khi được gọi là ‘nội bộ chính phủ’ (IEE) Nhiều dịch vụ chuyên biệt về các vấn đề nhân viên nội bộ được bảo vệ dưới sự bảo trợ của G2E, như các dịch vụ trực tuyến về biên chế, thông tin thuế, cung cấp đào tạo và phát triển nguồn nhân lực nhằm cải thiện các chức năng hàng ngày của bộ máy quan liêu; tính toán lợi ích hưu trí, truy cập vào các ứng dụng, nội dung và hợp tác với các nhân viên chính phủ khác mọi lúc, mọi nơi; ngân sách và tài chính, quản trị, mua sắm và quản lý cửa hàng, học tập điện tử, nhắn tin, và quy trình làm việc và quản lý dự án. Nói tóm lại, theo cách phân loại các loại chính phủ điện tử ở trên, G2E bao gồm việc sử dụng công nghệ thông tin tập trung vào nội bộ để quản lý nguồn lực, con người, vật liệu và máy móc và quản lý các chính sách, thủ tục trong kết nối giữa các tổ chức chính phủ và cá nhân tạivăn phòng hỗ trợ

1.4 Chính phủ -công dân

G2C được coi là lĩnh vực chính cung cấp dịch vụ trong chính phủ điện tử và liên quan đến mối quan hệ giữa chính phủ với công dân. Phần lớn các dịch vụ của chính phủ được tìm thấy trong phân nhóm này. Thiết kế này tạo thuận lợi cho sự tương tác của người dân với chính phủ trực tuyến là điều mà một số nhà quan sát trong ngành nhận thấy là mục tiêu chính của chính phủ điện tử. Nếu các sáng kiến của chính phủ điện tử phục vụ các lớp quy trình khác nhau, thì thành phần G2C tạo thành ‘đáy của kim tự tháp” để đạt được sự hòa nhập xã hội trong đất nước. Nó cung cấp tương tác phi thương mại trực tuyến liên quan đến các cấp chính quyền khác nhau (chính quyền trung ương và chính quyền địa phương) và các cá nhân bên ngoài chính phủ. Nhiều chính phủ liên bang trên thế giới đã thành lập các dịch vụ G2C quốc gia, như USAgov (FirstGov), GovUK (DirectGov) và CanadaGov, và tại các nơi khác. Ở cấp độ khu vực, các ứng dụng G2C với nhiều tính năng địa phương hơn được cung cấp để đáp ứng nhu cầu cụ thể của cư dân. Mặc dù ngày nay các cổng thông tin quốc gia được trao quyền để tạo quyền truy cập cho công dân, thực tiễn G2C thường được kiểm tra và thảo luận ở cấp chính quyền điện tử địa phương. Trọng tâm chính của các ứng dụng G2C là tạo điều kiện truy cập nhanh chóng và thuận tiện vào thông tin và dịch vụ của chính phủ cho công dân ở bất cứ đâu và trực tuyến bất cứ lúc nào.

Nguồn: Liên kết nguồn tin và dịch tại  The 14th waseda – Iac International Digital Government Rankings 2018, report  ;  October 2018, Tokyo, Japan